پیشنهاد تجارت آزاد بین ترکیه و ایران

تحليل روابط ايران و تركيه از نگاه دو صاحب نظر ايرانی و ترک
اردوغان در سفر به تهران:
هدفم رسیدن به قرارداد تجارت آزاد با ایران است
اراده براي رساندن مبادلات تجاري به 30ميليارد دلار

تهران در چند روز اخیر میزبان مقامات و شخصیت‌های مهم منطقه‌ای و بین‌المللی است. از سفر وزرای امور خارجه سابق تا حضور کوفی عنان و گروه ریش سفیدان و اینک رجب طیب اردوغان نخست‌وزیر ترکیه. سفری مهم که می‌تواند ضمن تامین بخشی از نیازهای اقتصادی و مبادلات تجاری، به دیپلماسی فعال منطقه‌ای ایران جهت جدیدی بدهد. اردوغان در حالی به ایران سفر می‌کند که مسائل منطقه‌ای و بین‌المللی به وضعیت حساسی رسیده و این نیز بر اهمیت سفرش به ایران افزوده است. نزدیک شدن دیدگاه‌های دو کشور در این سفر می‌تواند مسیر روابط دو کشور را هموارتر کند.
در همین ارتباط رهبر معظم انقلاب اسلامی عصر روز چهارشنبه در دیدار نخست‌وزیر ترکیه، «برادری، محبت و دوستی» کنونی دو کشور را در قرن‌های اخیر، بی‌نظیر خواندند و تاکید کردند: «ظرفیت‌های گسترده دو طرف، زمینه مساعدی برای گسترش و تعمیق هرچه بیشتر روابط است.»
حضرت آیت‌الله خامنه‌ای، جدیت تهران و آنکارا را در اجرایی شدن توافق‌های سفر آقای اردوغان، ضروری برشمردند و افزودند: «این جدیت باعث استحکام بیشتر و پیشرفت سریع‌تر مناسبات خواهد شد.» ایشان، گرایش‌ها و پیوندهای قلبی دو ملت را خاطرنشان کردند و افزودند: «باید از فرصت‌ها و موقعیت‌های موجود، بهره‌برداری صحیح به عمل آورد.»
رجب طیب اردوغان نیز در این دیدار با ابلاغ سلام گرم رئیس‌جمهور و مردم ترکیه گفت: «ایران را خانه دوم خود می‌دانیم.» نخست‌وزیر ترکیه دیدارهای خود با روحانی و دیگر مسوولان ایران را بسیار مفید ارزیابی کرد و با اشاره به امضای چندین یادداشت تفاهم گفت: «امیدواریم روابط دو کشور با پیشرفت و گسترش روزافزون، به الگویی برای منطقه و جهان تبدیل شود.» اردوغان، امضای سند شورای‌عالی همکاری ایران و ترکیه را بسیار مهم دانست و گفت: «با نشست‌های مستمر و متقابل، روابط را به حدی گسترش می‌دهیم که گویی وزیران دو کشور در یک کابینه مشترک به مذاکره و همکاری مشغولند.»
اردوغان همچنین ظهر چهارشنبه با حجت‌الاسلام والمسلمین حسن روحانی رئیس‌جمهور ایران دیدار و گفت‌و‌گو کرد. این دیدار در مجموعه تاریخی- فرهنگی سعدآباد انجام شد. اردوغان در دیدار با رئیس‌جمهوری تاکید کرد که یکی از اهدافش در زمینه اقتصادی با ایران رسیدن به قرارداد تجارت آزاد میان دو کشور است. روحانی نیز تاکید کرد که جاذبه‌های معنوی دو کشور زمینه‌های بسیار خوبی برای ادامه همکاری‌ها است.
نخست‌وزیر ترکیه شامگاه سه شنبه وارد تهران شد و در فرودگاه مهرآباد مورد استقبال حسین امیرعبداللهیان معاون وزیر امور خارجه ایران قرار گرفت. اردوغان صبح چهارشنبه نیز در مجموعه سعدآباد مورد استقبال رسمی اسحاق جهانگیری - معاون اول رئیس‌جمهور - قرار گرفت. او در جریان سفر خود به تهران با تعداد دیگری از مقامات ایران از جمله رئیس‌جمهور دیدار و در مورد مسائل دوجانبه، منطقه‌ای و بین‌المللی بحث و گفت‌وگو کرد. چهار وزیر ترکيه از جمله احمد داوود اوغلو وزیر امور خارجه، وزیر اقتصاد، وزیر فرهنگ و گردشگری و وزیر توسعه که رئیس کمیسیون مشترک اقتصادی ایران و ترکیه نیز هست، اردوغان را در این سفر همراهی می‌کنند.
پیش‌تر و در صبح چهارشنبه معاون اول رئیس‌جمهور و نخست‌وزیر ترکیه پس از امضای سه توافقنامه همکاری صبح چهارشنبه در کاخ سعدآباد نشست خبری برگزار کردند. به گزارش «ایسنا»، اسحاق جهانگیری در این نشست، روابط ایران و ترکیه را خوب، دوستانه و برادرانه دانست و گفت: «این روابط طی سالیان گذشته روند رو به رشدی داشته است.» او افزود: طبق هدف‌گذاری که از قبل انجام شده است، تاکید داریم که تا سال 2015 مبادلات تجاری بین دو کشور به 30 میلیارد دلار برسد.
اسحاق جهانگیری در این نشست با اشاره به توافق ایران با کشورهای 1+5 گفت: «با اجرایی شدن این توافق زمینه‌های گسترش مناسبات ایران و ترکیه فراهم شده است.» معاون اول رئیس‌جمهوری با اشاره به روابط دوستانه و تاریخی ایران و ترکیه گفت: با اراده‌ای که در دو دولت وجود دارد، زمینه‌های فراوانی برای تعمیق روابط و گسترش همکاری‌های تهران- آنکارا ایجاد شده است.
جهانگیری همچنین با اشاره به توافق‌های انجام شده بین وزرای دو کشور گفت: «امیدوارم این توافق‌ها در خصوص تجارت ترجیحی ایران و ترکیه تا پایان این سفر نهایی شود.» معاون اول رئیس‌جمهور افزود: «اگر دو کشور بتوانند زمینه استفاده از پول ملی در تجارت خود را فراهم کنند، بی‌تردید حجم تجارت دو جانبه به سرعت افزایش یافته و مشکلات استفاده از ارزهای خارجی مرتفع خواهد شد.» جهانگیری از پیشنهاد دولت ترکیه برای برگزاری شورای‌عالی همکاری دو کشور قدردانی و اظهار امیدواری کرد: «این شورا بتواند تصمیمات خوبی در جهت تسهیل و تسریع در توسعه همه جانبه روابط میان دو کشور اتخاذ کند.»
رجب طیب اردوغان نیز در این نشست روابط اقتصادی ایران و ترکیه در سال 2012 را «بسیار برجسته» توصیف کرد و گفت: «در این سال حجم روابط تجاری از مرز 8/21 میلیارد دلار گذشت.» اردوغان با بیان اینکه روابط دو کشور روابطی متوازن بود، ادامه داد: «متاسفانه این روابط در سال 2013 به 5/13 میلیارد دلار کاهش یافت.»
او به هدف 30 میلیارد دلاری مبادله تجاری بین ایران و ترکیه در سال 2015 اشاره کرد و گفت: «برای رسیدن به این هدف اراده سیاسی بین مقامات دو کشور وجود دارد». نخست‌وزیر ترکیه اظهار امیدواری کرد: «سال 2014 تولد خوبی در روابط دو کشور باشد و با این تجربه بتوانیم هدف 30 میلیارد دلاری را در سال 2015 محقق سازیم.»
اردوغان نفت خام و گاز طبیعی را محصولات استراتژیک ایران دانست و گفت: ما به این مواد اولیه نیازمندیم و می‌توانیم بیش از گذشته از ایران دریافت کنیم. او با بیان اینکه صنایع رو به پیشرفت ترکیه بسیار نیازمند محصولات انرژی به ویژه گاز ایران است، گفت: «ما باید گام‌های مشترک بر اساس برد- برد برداریم.»
اردوغان همچنین استفاده از پول ملی ایران و ترکیه در تبادلات تجاری را گامی مفید و سازنده ارزیابی کرد و گفت: «با این کار دو کشور می‌توانند خود را از مشکلات ارزهای خارجی رها کرده و حجم مبادلات تجاری فی‌مابین را افزایش دهند.» او با تاکید بر اینکه در دوره اخیر تماس‌های بین مقامات دو کشور به دنبال روی کار آمدن دولت جدید در ایران افزایش یافته، گفت: «روحانی در آینده نزدیک به ترکیه سفر خواهد کرد.»
امضای سه سند همکاری مشترک بین ایران و ترکیه
پس از دیدار رجب طیب اردوغان نخست‌وزیر ترکیه و اسحاق جهانگیری معاون اول رئیس‌جمهور سه سند همکاری بین دو کشور امضا شد. به گزارش خبرگزاری مهر سند تفاهم شورای‌عالی همکاری دو کشور بین اسحاق جهانگیری و رجب طیب‌اردوغان، سند پنجمین کمیته مشترک تجاری دو کشور بین نعمت‌زاده وزیر صنعت و وزیر اقتصاد ترکیه، یک توافقنامه نیز در خصوص تعرفه‌های ترجیحی بین مسوولان دو کشور و یک سند همکاری رسانه‌ای امضا شد.
مواضع ایران در حل مساله سوریه بسیار مهم است
بحران سوریه در سه سال اخیر به یکی از پرونده‌های اختلافی بین ایران و ترکیه دامن زده است که با فرسایشی شدن و طولانی شدن روند بحران و همچنین تقویت راهکار سیاسی برای خروج از بحران، مواضع ترکیه هم دچار تغییراتی شده و به‌نظر می‌رسد، تا حدود زیادی به نگاه ایران در سوریه نزدیک شده است. در این ارتباط رجب‌طیب اردوغان نخست‌وزیر ترکیه با بیان اینکه از هم‌اکنون نمی‌توان در خصوص نتایج کنفرانس ژنو 2 گمانه‌زنی کرد، گفت: «چرا‌که در این مساله موضع ایران و سوریه حائز اهمیت بسیاری است.» نخست‌وزیر ترکیه قبل از سفرش به تهران اعلام کرده بود که برای پایان دادن به تراژدی سوریه با ایران بیشتر همکاری می‌کنیم.
لغو نشست با دانشجویان، اساتید و اصحاب رسانه
نشست مشترک «رجب طیب اردوغان» نخست‌وزیر ترکیه و «محمدجواد ظریف» وزیرامورخارجه که قرار بود ظهر چهارشنبه با حضور دانشجویان، اساتید و اصحاب رسانه در مرکز مطالعات وزارت امورخارجه برگزار شود، به دلیل فشردگی برنامه‌های کاری اردوغان برگزار نشد. جمع کثیری از دانشجویان، اساتید و اصحاب رسانه از 2 کشور ایران و ترکیه و همچنین اتباع ترکیه مقیم ایران و جمعی از کارمندان سفارت ترکیه در تهران در سالن اجتماعات مرکز مطالعات وزارت خارجه حضور داشتند که این نشست برگزار نشد.
ایجاد شورای همکاری میان ایران و ترکیه
در میانه سفر اردوغان به ایران، روزنامه «حریت» ترکیه که از جمله مطبوعاتی است که به موضوع ایجاد شورای همکاری میان ایران و ترکیه پرداخته و از تصمیم ایران و ترکیه برای ایجاد یک شورای همکاری در سطح عالی میان دو کشور خبر داده است. حریت به نقل از سخنگوی وزارت خارجه ایران می‌نویسد، گفت‌و‌گو و ارتباطات میان دو کشور وارد مرحله جدیدی شده و امید است، این روند ادامه پیدا کند.
همچنین برخی منابع ترکیه از وجود یک دستور کار اقتصادی در جریان سفر نخست‌وزیر ترکیه به ایران خبر می‌دهند که در حقیقت، در اولویت اهداف اردوغان از سفر به تهران است. به گزارش «تابناک»، اردوغان می‌خواهد در جریان دیدار با مقامات ایرانی، درخواست کاهش بهای گاز صادراتی ایران به کشورش را مطرح کند. منابع ترکیه‌ای مدعی اند، بهای گاز خریداری شده از ایران «بیش از حد بالا» است. بنابر آنچه رسما و در منابع گوناگون آمده، قرار است در جریان حضور اردوغان در تهران، یک قرارداد مهم همکاری راهبردی میان ایران و ترکیه به امضا برسد.

منبع: دنیای اقتصاد